Coöperatief leren heeft 5 kenmerken.

Positieve wederzijdse afhankelijkheid betekent dat de groepsleden afhankelijk zijn van elkaar om een bepaald doel te bereiken. Ze hebben elkaar nodig.  De opdracht is dus zo opgebouwd dat de inzet van ieder groepslid noodzakelijk is om hem tot een goed einde te brengen. 
De winst van de ene is de winst van de andere.  Ze staan aan dezelfde kant!  Dit kan je op verschillende manieren realiseren. We onderscheiden:
  • doelafhankelijkheid
  • beloningafhankelijkheid
  • materiaalafhankelijkheid
  • rolafhankelijkheid
  • identiteitsafhankelijkhheid
Individuele verantwoordelijkheid betekent dat de leerlingen zich zowel voor hun eigen inbreng verantwoordelijk voelen als voor het volledige groepswerk. Als leerkracht kan je dit op verschillende manieren vormgeven:
  • Resultaatverantwoordelijk
  • Taak- en rolverdeling
  • Stimuleren van het groepsgevoel
Bij coöperatief leren krijgt de directe interactie een centrale plaats: uitwisselen van ideeën, met elkaar overleggen … Door te praten over de leerstof verwerk je deze actief.
Twee aspecten zijn hierbij belangrijk:
  • Gelijke deelname: iedere leerling neemt even veel deel aan het groepsgebeuren door bijvoorbeeld de spreektijd gelijk te verdelen of iedereen hun idee te laten noteren of vertellen.
  • Gelijktijdigheid:  er zijn meerdere leerlingen in de klas tegelijkertijd aan het praten of  aan het denken en schrijven.  Spencer Kagan noemt dit basisprincipe ook wel de simultane actie. 
 
Een veel gehoorde 'klacht' bij groepswerk is dat leerlingen niet kunnen samenwerken. Goed samenwerken kunnen leerlingen immers niet vanzelf of doordat we hen zeggen dat ze goed moeten samenwerken. Samenwerken moet geleerd worden.
Net zoals bij rekenvaardigheden, leesvaardigheden e.a. leer je dit stapsgewijs aan, vaardigheid per vaardigheid die je concretiseert in het verwachte gedrag.  Dit betekent voor elke samenwerkingsvaardigheid:
  • een duidelijke instructie:  concreet maken hoe je deze vaardigheid kan zien en horen
  • oefenen en observeren
  • evalueren 


​Je evalueert na het samenwerken:
- het product 
- het proces
- de samenwerkingsvaardigheid
In onderstaande video's (screencasts) verneem je meer over de kenmerken van coöperatief leren en wordt elk kenmerk afzonderlijk toegelicht. Je kan ook  de tekst over het kenmerk downloaden. 

Positieve wederzijdse afhankelijkheid

positieve_wederzijdse_afhankelijkheid.pdf
File Size: 465 kb
File Type: pdf
Bestand downloaden

Individuele verantwoordelijkheid

individuele_verantwoordelijkheid.pdf
File Size: 350 kb
File Type: pdf
Bestand downloaden

Directe interactie

directe_interactie.pdf
File Size: 414 kb
File Type: pdf
Bestand downloaden
Klik hier om te bewerken.
Meer weten?  
​Förrer, M., Kenter, B., & Veenman, S. (2000). Coöperatief leren in het basisonderwijs. Amersfoort: CPS.
​Kagan, S., & Kagan, M. (2013). Coöperatieve leerstrategieën. Rotterdam: Bazalt.
Cohen, E. G., & Lotan, R. A. (2013). Designing Groupwork: Strategies for the Heterogeneous Classroom. New York: Teachers College Press.
​Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2005). Samenwerkend leren. Praktijkboek. Groningen: Wolters-Noordhoff.
​Johnson, D., & Johnson, R. (1999). Learning Together and Alone. Pearson Education.
​Paelman, F. (2004). CLIM-wijzer. Antwerpen: Uitgeverij De Boeck.